Beaco, ponte-kais dahuluk nebe'e iha prosesu nia laran ba Supply base. - Building Markets

Beaco, ponte-kais dahuluk nebe’e iha prosesu nia laran ba Supply base.

by Brigida Soares
January 28, 2011

Foto ezemplu supply base nebe mak atu hari'i, iha costa sul, foti husi Secretaria de Estado dos Recursos Naturais website.

Ponti kais ba supply base dahuluk hari iha Timor Leste?

Timor Leste mak nasaun ida nebe’e hare husi  geografika hanesan ilha ki’ik  iha parte leste. Ho rai nebe’e mak haleu ho tasi, sasan importasaun no exportasaun ho totalidades barak tengki liu husi dalan tasi, ro’o bo’ot ho kontainer tengki tama ba cidade Dili no fatin seluk nebe’e identifika diak atu hatun no tula sasan bobot nebe’e mak ilha ki’ik ne’e iha no persija, fatin atu ro’o sira sadere ba persija estabelisa dunik.

Iha tempu uluk, tinan hirak nebe’e kolonia portuguesa halo  invasaun mai Timor-Leste to invasaun husi Indonesia, Timor oan rasik seidauk iha kapasidade (modal no skills) atu hari ponti kais. Ponti kais ou portu nebe’e mak agora dadaun ne iha hari iha tempu portuguesa no ironic tebes tamba tempu neba portuguesa hari  fatin sira ne’e atu hakman sira nia objektivu atu explora timor nia riku soin.

Timor Leste ikus mai hetan independensia, ida ne’e  fo’o oportunidade ba Timor oan rasik atu desenvolve nia rain. Iha realidade hatudu katak, Timor Leste riku ba mina-rai no gas nebe’e mak iha prosesu nia laran, atu tulun Timor oan rasik nune hase’es an husi manobra ba timor nia riku soin ho maneira oinoin, komesa inisisu Governu iha planu atu hari Supply base iha costa sul, agora dadaun Governo Timor Leste aloka ona osamentu hamutuk US$30 Milioens ba desenvovimentu iha projectu tasi mane nebe’e mak involve supply base iha tasi mane Beaco no Suai, tenik Secretariadu Estadu Rekursus Naturais Alfredo Pires, informasaun ne’e basea ba notisia nebe’e fo sai iha journal “Diario” Segunda feira 24 de Janeiro 2011, ho titulu “Susesu Supply base, pipeline mai TL”

Prosesu lao dunik ona, Iha fulan Februari 2010, survey dahuluk halao ona, husi  Kompania Toke Oil & Gas PT. Lda, iha survey ne’e, engineiro sira foti ona sampel rai iha parte balun iha Beaco, distritu Viqueque hodi halao testu, nune’e bele hare klasifikasaun rai, bele ou lae hari ponti kais iha fatin neba. Ba permeira fase survey nebe’e hala’o aloka dadaun ona osamentu kiik hamutuk $ 15, 820.00 ba ekonomia lokal mak hanesan aluga sasan nebe tuir mai; kameuneta, uma, restaurante no selu mos ba ema lokal sira atu servisu ba survey durante loron 8, informasaun ida ne’e hetan liu husi dadus PDT- ekipa Ligasaun distritu Viqueque, Gilberto Amaral +670-735.3938

Prosesu bor rai iha Beaco, Distritu Viqueque nebe mak halao husi kompania Toke Oil & Gas PT. Ltda.Materials nebe usa ba bor rai iha Beaco.
Sampel rai nebe mak foti hodi halao testu.
Materiais nebe usa ba bor rai iha Beaco.

Iha parte seluk, lian nebe fo sai husi PM Xanana no SERN Alfredo Pires, iha artikel STL; Desenvolve Supply Base TL, PM Xanana kontaktu Indonesia.; Hatudu katak asaun nebe foti ba prosesu nebe’e lao positivu ona. Karik ponti kais ne’e hari no susesu ba supply base, komunidade sira sei hetan oportunidade atu servisu no hadia sira nia moris iha durasaun  nebe’e naruk. Esemplu konkritu seluk nebe’e mak relasiona ho impaktu ekonomia ba komuniades lokal mak hanesan ponti kais supply base iha Indonesia “Pelabuhan Eastkal”; iha ponti kais refere’e, loke one oportuninadade ba ema 1000 atu servisu no kuaze 70% ema lokal, fatin ne mos sei hari fasilidades hanesan guest house ou uma ba aluga, hospital, super mercado, uma ou mes ba kariawan no loke mos kompo aviasaun ba helikopteru.

Sani nain sira imi hanoin to’ok posibel ou lae ponti kais Beaco, iha futuru bele diak liu fali ponti kais nebe Indonesia iha?

Tags : Timor-Leste viqueque

More from this author -

Latest News -